Қазақстандағы өмірді сақтандыру: мифтерді жоққа шығарып, артықшылықтарын көрсетеміз

Өмірді сақтандыру – бұл жақындарыңыздың қорғалуын және отбасының қаржылық тыныштығын күтпеген жағдайларда да қамтамасыз ететін ыңғайлы әрі сенімді қаржылық құрал. Алайда, өмірді сақтандыру нарығының дамуына көптеген мифтер мен қате түсініктер кедергі келтіреді. Кейбіреулер бұл өнімді артық шығын деп санап, тек өз жинақтарына немесе туыстарының көмегіне сүйенеді. Басқалары, сақтандыру компаниясы сақтандыру жағдайы туындағанда өтемақы төлеуден бас тартады деп қорқады. Үшіншілері, полис қымбат және тек ауқатты адамдарға қолжетімді деп сенеді. Мұндай қате пікірлер көптеген қазақстандықтарды өмірлік қауіптер алдында қорғансыз қалдырады, өз отбасыларының болашағын қамтамасыз ету мен қаржылық қиындықтардан сақтану мүмкіндігінен айырады. Мұнда біз өмірді сақтандыру туралы мифтерді жоққа шығарамыз.

Тарихи тұрғыда Қазақстан халқының қаржы институттары мен жаңа қызметтерге деген сенімсіздігі қалыптасқан. Кеңестік кезеңнің соңы мен 90-жылдардағы өтпелі кезең қаржы институттарының сенімділігіне қатысты көзқарасты қалыптастырды. Сондықтан өмірді сақтандыру жиі қосымша және қажетсіз шығын ретінде қабылданады.

«Оған қоса, “болар іс болады” деген тұрмыстық философия мен қаржылық сауаттылықтың төмендігі – өзіңді қорғауға деген немқұрайдылықтың дайын рецепті. Адам өзі немесе жақындары арқылы қиындыққа тап болмайынша, полистің қажет екенін ойламайды. Бұл қауіпсіздік белдігімен бірдей: апатқа түспейінше артық сияқты көрінеді», – деп түсіндіреді Nomad Life баспасөз қызметі.

BCC Life ӨСК басқарма төрағасы, ФГСВ Директорлар кеңесінің мүшесі Гүлжан Жақсымбетованың айтуынша, бізде әлі күнге дейін туысқандардың, достардың немесе мемлекеттің көмегіне сүйену әдеті күшті. «Адамдар көбіне “бүгін” туралы ойлайды және қаржылық қорғанысты ұзақ жылдарға жоспарламайды. Сонымен қатар, Ұлттық банк деректеріне сәйкес, 2024 жылы өмірді сақтандыруға ересек азаматтардың тек 12%-ға жуығы ие болды (жинақталмайтын сақтандыру бағдарламалары қоса есептегенде), ал дамыған елдерде қамту деңгейі 50–70%-дан асады. Жинақтаушы өмірді сақтандыру полистері елімізде қазір тек халықтың 0,4%-ында ғана бар. Бұл елімізде өмірді сақтандыру мәдениетінің енді ғана қалыптасып келе жатқанын көрсетеді», – дейді спикер.

Қазақстанда өмірді сақтандыру нарығы салыстырмалы түрде жас – белсенді дамуы соңғы 15–20 жылда ғана басталды. Салыстыру үшін: Еуропа мен АҚШ-та мұндай өнімдер 150 жылдан астам уақыттан бері бар, ал ол жақта сақтандыру полисі – қаржылық мәдениеттің бір бөлігі.

Freedom Life ӨСК басқарма төрағасы Азамат Ердәсовтың айтуынша: «Көбінесе сенімсіздік қаржылық сауаттылықтың төмендігіне байланысты. Кейбіреулер өмірді сақтандырудың қалай жұмыс істейтінін, қандай жағдайларды қамтитынын және басқа қаржылық құралдардан несімен ерекшеленетінін толық түсінбейді. Соның салдарынан адамдар оның құндылығын көрмейді немесе қате түрде отбасы бюджеті үшін “артық өнім” деп есептейді».

Көпшілік өмірді сақтандыру тек өлім жағдайында төлем жасайды деп ойлайды, ал қазіргі заманғы полистер ауыр сырқаттарды, мүгедектікті, жарақаттарды, шетелде емделуді де қамтып, білімге немесе ірі мақсаттарға жинауға мүмкіндік береді.

«Евразия» ӨСК-да: «Мүмкін, бір жаман жағдайды елестетуден қорқу да рөл ойнайды. Бірақ, келісіңіз, қолайсыз жағдайлар әрқашан болып тұрады. Ондай сәтте зардап шеккен тараптың сақтандыру қорғанысы болғаны жақсы», – деп нақтылайды.

Өмірді сақтандыру туралы мифтер

Ең кең тараған мифтердің бірі – жас әрі сау адамдарға полис қажет емес. Шын мәнінде, дәл осы кезеңде ол арзанырақ болып, күтпеген жағдайларда (ауру, жарақат, жазатайым оқиға) ең жоғары қорғаныс береді. Бұл әсіресе отбасын асырап отырғандар, ипотека төлейтіндер немесе спортпен белсенді айналысатындар үшін маңызды.

Nomad Life-та: «Клиент әйел айына 40 долларлық полис алды. 3 жылдан кейін күйеуі жазатайым оқиғадан кейін мүгедек болды. Полис төлемі отбасының тұрақты табысын сақтауға көмектесті: ипотеканы төлеп, балалардың оқуын жалғастырып, қарызға батпады. Ол туыстарынан көмек сұрамады, банктен өтініш етпеді – тек келісімшартты ашып, ақшасын алды», – дейді.

Екінші қате пікір – өмірді сақтандыру «өте қымбат». Шын мәнінде, оның құны жасқа, денсаулық жағдайына, қамту сомасына және тәуекелдер тізіміне байланысты.

Коммеск-Өмір ӨСК басқарма төрағасы Олег Ханин: «Көбіне “Бұл қымбат” және “Маған бұл қажет емес” дегенді естимін. Бірақ есептеп көрсеңіз, сақтандыру жарнасы көбіне күніне бір кесе кофенің бағасынан аз. Ал “қажет болмайды” дегенге келсек – бұл да қауіпсіздік белдігі сияқты: қолданбағаныңыз жақсы, бірақ қажет сәтте өміріңізді сақтайды. Сондай-ақ, өмірді сақтандыру тек өлім туралы емес, ауыр ауру немесе еңбекке қабілетсіздік жағдайында қаржылық қолдау туралы екенін түсіну керек».

Сондай-ақ, жинақтаушы өмірді сақтандыру – тек ауқатты адамдарға арналған деген түсінік бар. Шын мәнінде, мұндай бағдарламалар керісінше, адамдарға білімге және басқа да ірі мақсаттарға отбасылық бюджетке салмақ түсірмей жинауға көмектеседі. Өмірді сақтандыруды айына 15 мың теңгеден бастауға болады – бұл орташа қазақстандықтың кофе мен жазылымдарға жұмсайтын шығынынан аз.

Мемлекеттік аннуитеттік компаниясы: «Басты құрал – қаржылық ағарту және сауаттылық. Біз тұрақты түрде білім беру іс-шараларын, кездесулер, онлайн-вебинарлар мен кеңестер өткіземіз, онда клиенттерге сақтандыру өнімдерінің нақты артықшылықтарын түсіндіреміз, шынайы сақтандыру төлемдері мен тәжірибемізден алынған оқиғаларды келтіреміз», – дейді.

Кейбіреулер полиске төленген ақша текке кетеді деп ойлайды. Жинақтаушы өнімдерде мерзімі аяқталғанда клиент өз қаражатын, оған қоса инвестициялық табысын алады.

Азамат Ердесов: «Бізде клиенттеріміздің шетелде емделу шығындарын толық өтеген нақты мысалдар бар. Біреуіне Израильде жүрекке ота жасалды, екіншісіне Оңтүстік Кореяда онкологиялық ауруды емдеуді сақтандыру жапты. Екі жағдайда да бағдарлама барлық медициналық және ілеспе шығындарды төледі. Мұндай оқиғалар өмірді сақтандыру – жай формалдылық емес, нақты көмек құралы екенін кез келген уәжден артық дәлелдейді», – деп сенімді айтады.

Кейбіреулер депозит – валютамен ақша сақтаудың ең тиімді жолы деп ойлайды. Алайда, біздің кейбір валюталық ӨЖС бағдарламаларымыздың доллардағы табыстылығы көптеген депозиттерден жоғары, әрі сақтандыру қорғанысы қоса беріледі.

«Мемлекет өзі көмектеседі». Әлеуметтік төлемдер бар, бірақ олар минималды және асыраушыны жоғалту немесе ауру жағдайында көбіне тіпті негізгі шығындарды да жаппайды.

Халык-Life баспасөз қызметі: «Біз клиенттеріміздің сақтандыру жағдайларының нақты оқиғаларымен бөлісеміз. Мысалы, жақында өмірден өткен әйелдің несиесін толық өтедік, ол күйеуін екі кәмелетке толмаған баламен қалдырған еді. Басқа бір жағдайда клиент “инсульт” диагнозынан кейін ірі төлем алып, емін сақтандыру сомасы есебінен жүргізді. Бұл мысалдар өздігінен-ақ бәрін түсіндіреді», – дейді.

Соңында, скептиктерді сенімділік мәселесі толғандырады. Мұнда есте ұстау керек – барлық өмірді сақтандыру компаниялары уәкілетті органның лицензиясымен жұмыс істейді, кредиттік рейтингтерге ие және тәуекелдерді әлемнің ең ірі серіктестерінде қайта сақтандырады.

Евразия ӨСК-да: «Әрбір сақтандыру ұйымының қаржылық есебі Ұлттық банктің немесе ұйымның өз сайтында ашық түрде қолжетімді. Сақтандыру төлемдерінің көлеміне назар аударыңыз! Төлемдер үнемі және жасалған шарттардың толық сәйкестігінде жүргізіледі. Сақтандыру компаниясы негізсіз төлемнен бас тарта алмайды», – деп айтады.